در دانشگاههای آلمان در حال حاضر حدود 2 میلیون دانشجو مشغول به تحصیل هستند. تقریباً نیمی از این دانشجویان یعنی ۴۸٪ را بانوان تشکیل داده اند. بطور کلی بیش از ۳۷۶ مرکز آموزش عالی در آلمان که شامل ۱۰۲ دانشگاه، ۱۷۰ مدرسه عالی تخصصی و ۶۷ مرکز خصوصی آموزش عالی امکان تحصیل را دراختیار داوطلبان قرار میدهند. در سالهای اخیر تعداد دانشجویان خارجی در آلمان رشد قابل توجهی داشته است. تنها کشورهای اندکی در اروپا مانند آلمان اینگونه امکانات متنوع برای تحصیلات عالیه را در اختیار قرار میدهند.
مزایای تحصیل در آلمان
تحصیل در آلمان یکی از محبوب ترین گزینه های تحصیلات بین المللی به شمار می رود و کشور آلمان هر ساله پذیرای تعداد زیادی از دانشجویان از سرتاسر دنیا می باشد. از عوامل این محبوبیت می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تحصیل با هزینه پایین در دانشگاههای دولتی و خصوصی در قیاس با سایر کشورهای اروپایی و امریکایی
- وجود دانشگاههای برتر دنیا در کشور آلمان
- امکان تمدید ویزا (به مدت 18 ماه) پس از اتمام تحصیل به منظور پیدا کردن کار و اخذ اقامت آلمان
- امکان تحصیل به زبان انگلیسی در برخی رشته ها و دانشگاهها
- امکان سفر به تمامی مناطق اتحادیه اروپا با ویزای دانشجویی آلمان
- امکان کار دانشجویی و پوشش نسبی هزینه ها
- امکان اخذ پذیرش بدون مدرک زبان و محدودیت سنی از برخی از دانشگاهها
- امکان اخذ ویزای همراه برای همسر و فرزندان زیر 18 سال
- امکان اخذ پذیرش با دیپلم 11 ساله (بدون پیش دانشگاهی) از برخی دانشگاههای خصوصی
تحصیل در آلمان مقطع لیسانس
آلمان با دارا بودن بیشترین تنوع رشته‌ای در مقطع لیسانس عملا امکان تحصیل در تمام علوم و فنون را در این مقطع فراهم کرده است. تحصیل در این مقطع برای کلیه دانشجویان داخلی و خارجی رایگان است. امکان تحصیل به زبان انگلیسی برای کلیه رشته‌ها (به جز مواردی محدود) امکان پذیر است. کلاسهای زبان آلمانی برای کلیه دانشجویان غیرآلمانی زبان فراهم است و دانشجویان می‌توانند پس از شرکت در این کلاس‌ها که عموما بین 6 الی 10 ماه طول می‌کشند و پس از قبولی در آزمون DSH و یا TestDaf وارد دانشگاه شوند.
در پایان مقطع لیسانس، مدرک تحصیلی B.Sc برای دانشجویان رشته‌های علوم مهندسی و علوم پایه و مدرک B.A به دانشجویان رشته‌های علوم سیاسی، اجتماعی و انسانی اعطا میشود. دانشجویان ایرانی اگر خواهان ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی در کشور آلمان باشند باید دارای دیپلم و پیش‌دانشگاهی بوده و ترجیحا در کنکور سراسری در یکی از دوره‌های روزانه، شبانه، غیرانتفاعی و یا پیام نور پذیرفته شده‌باشند. (رشته و دانشگاه اهمیتی ندارد) همچنین متقاضیان باید زبان آلمانی را در حداقل سطح B1 بلد باشند. داشتن معلومات زبان آلمانی برای تحصیل در این مقطع الزامی بوده و بدون آن درخواست پذیرش و ویزای تحصیلی رد خواهد شد.
مدارک لازم تحصیل در آلمان مقطع لیسانس
- ترجمه دیپلم دبیرستان و پیش دانشگاهی همراه با ریزنمرات
- ترجمه نامه قبولی در دانشگاه سراسری و ارایه کارنامه تحصیلی دوره لیسانس
- ارائه مدرک زبان آلمانی و یا انگلیسی
تحصیل در آلمان مقطع فوق لیسانس
در مقطع فوق‌لیسانس گرایش‌های متنوع‌تری نسبت به مقطع لیسانس وجود دارد. همچنین تعداد رشته‌های ارائه شده به زبان انگلیسی بسیار بیشتر از لیسانس است. تحصیل در این مقطع نیز کاملا رایگان است. متقاضیان تحصیل در این مقطع به زبان انگلیسی می‌بایست دارای مدرک TOFEL و یا IELTS برای رشته های انگلیسی و همچنین دارای سطح B1 آلمانی باشند. برای تحصیل به زبان آلمانی باید تا سطح DSH در کلاسهای زبان دانشگاه شرکت کرد تا مجوز شرکت در کلاسهای درسی مقطع فوق لیسانس به متقاضی داده شود. با اتمام مقطع فوق لیسانس، مدرک M.Sc به فارغ التحصیلان رشته مهندسی یا علوم پایه و مدرک M.A به فارغ التحصیلان رشته‌های علوم اجتماعی و انسانی داده میشود.
بر خلاف کشورهایی مانند اتریش، برای تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد در آلمان، نیازی به قبولی در کنکور نیست و متقاضیان با داشتن مدرک کارشناسی از دانشگاههای ایران (تمام دانشگاه‌هایی که مورد تایید وزارت علوم و وزارت بهداشت ایران هستند در آلمان هم معتبر شناخته می‌شوند) می‌توانند برای تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد در آلمان اقدام کنند. دانشگاه‌هایی که شرط معدل داراند معدلی حدقل بین 14-15 را برای دانشجویان ایرانی تعیین می‌کنند و بسیاری از دانشگاهها نیازی به شرط معدل ندارند. دیگر موارد مانند داشتن مقاله، سابقه کار، دانشتن سایر زبان‌های خارجی و گذراندن دوره‌های آموزشی مختلف در امر پذیرش می‌توانند یاری دهنده باشند اما جزو شرط‌های لازم برای تحصیل نیستند. دوره کارشناسی ارشد در آلمان بسته به رشته تحصیلی بین 2 تا 4 سال به طول می‌انجامد. در حال حاضر بیش از 13000 گرایش تحصیلی در مقطع فوق لیسانس در دانشگاههای آلمان ارائه می‌گردد.
مدارک لازم تحصیل در آلمان مقطع فوق لیسانس
- مدرک کارشناسی
- مدرک زبان انگلیسی در صورت تحصیل در رشته انگلیسی و یا مدرک آلمانی در صورت تمایل به تحصیل به زبان آلمانی
- رزومه کاری
- توصیه نامه
تحصیل در آلمان مقطع دکترا
آخرین مقطع تحصیلی در آلمان دکتری است. دانشجوی مقطع دکتری به تحقیق و پژوهش می‌پردازد و نتایج علمی تحقیقات خود را در قالب یک رساله به اساتید خود ارائه می‌دهد. اگر دانشجو بتواند به خوبی از رساله دکتری خود دفاع کند و از آزمون‌های شفاهی نیز سربلند بیرون آید، به او مدرک دکتری اعطا خواهد شد. تحصیل در مقطع دکتری در آلمان هم میتواند همراه با بورسیه باشد و هم بدون بورسیه. از شرایط کلی دریافت پذیرش در این مقطع میتوان به دانستن زبان آلمانی و یا انگلیسی و اتمام مقطع فوق لیسانس اشاره کرد. در مقطع دکتری در آلمان امکان اخذ بورسیه فراهم است.
شرایط عمومی
- اتمام مقاطع M.A و یا M.Sc با نمرات بالا
- تسلط به زبان انگلیسی یا آلمانی (منوط به رشته و موضوع دکترا)
- پیشنهاد طرح پایان نامه
- اخذ تأییدیه از یک استاد راهنما
شرایط تحصیل در آلمان مقطع دکترا
متقاضی ادامه تحصیل در مقطع دکترا باید با یک استاد شاغل در دانشگاههای آلمان که در رشته مورد نظر وی به عنوان متخصص شناخته میشود ارتباط برقرار کند. بدلیل اینکه استادی از میان شمار زیاد درخواست‌ها ترجیحا با دانشجویانی کار خواهند کرد که از قبل می‌شناسند، یافتن استاد راهنما کار ساده ای نیست. اگرچه وجود ارسال درخواست همراه با یک پایان‌نامه قوی شانس متقاضی را برای تحصیل در مقطع دکتری بسیار بالا خواهد برد. همچنین اگر امکان ارتباط از طرف دانشگاه محل تحصیل در ایران با آلمان وجود دارد، نباید از کنار آن به سادگی گذشت. این امر شانس متقاضی را چند برابر خواهد کرد. دوره دکتری بین 3 الی 4 سال به طول می‌انجامد که این زمان بستگی به میزان فعالیت دانشجو دارد. این دوره هم به زبان آلمانی و هم به زبان انگلیسی برگزار میشود.
نحوه ارائه پایان نامه باید با استاد راهنما مطرح و زبان انجام این پروژه (انگلیسی یا آلمانی) به وسیله استاد تعیین گردد. بدلیل اینکه تقاضانامه‌های زیادی برای استاد راهنما فرستاده میشود، تنظیم و ارسال یک تقاضانامه باید دارای ویژگی‌های خاصی باشد. به عنوان مثلا دانشجو باید علت انتخاب این استاد و موضوع مورد نظر را به صورت گویا و روشن بیان کند. همچنین دانشجویان می‌توانند موضوع خود را مستقلا انتخاب کرده و پس از گفتگو با استاد راهنما محتوای موضوع خود را تکمیل کنند و یا تغییر دهند. تنظیم تقاضانامه باید به گونه‌ای باشد که هم از دانشجو را چه از لحاظ علمی و چه از لحاظ هدفمندی به خوبی معرفی کند و استاد راهنما را به این نتیجه برساند که همکاری او با دانشجو بدون فایده برای او نیز، نخواهد بود.
طرح تحقیقی برای دوره دکترا
- معرفی موضوع پژوهشی. حدوداً 1 – 2 صفحه.
- اهمیت موضوع پژوهشی و ارتباط آن با رشته تحصیلی تان.
- شناخت و تحقیقات از موضوع.
- نگاهی اجمالی به منابع مربوطه.
- روش تحقیق و پیشرفت در موضوع.
- برنامه ریزی تحقیق تا حد امکان دقیق حتی اگر احتمال تغییر وجود داشته باشد.
دانشگاه آلمان
در آلمان چندین نوع مرکز آموزش عالی وجود دارد. از جمله دانشگاه (University)، دانشگاه های علمی کاربردی (Fachhochschule) و مراکز آموزش عالی رشته های هنر که تمامی آنها در سیستم آموزشی آلمان دارای اعتبار هستند.حدود 12 درصد از کل دانشجویان آلمان (که 2 میلیون دانشجو را شامل می‌شوند) را دانشجویان خارجی تشکیل میدهند که این تعداد دانشجو در حدود 380 مرکز آموزش عالی مشغول به فعالیت علمی می‌باشند.
در مراکز تحت عنوان University، تاکید بیشتر بر تحقیق و پژوهش میباشد، هر چند مراکزی که رشته‌های مهندسی تدریس می‌کنند ارتباط نزدیکتری با دنیای کار و صنعت دارند. مراکز آموزش عالی آلمان تحت عنوانFachhochschule در واقع دانشگاه‌هایی هستند که بر خلاف Universityها تاکید بیشتری بر روی جنبه کاربردی و عملی رشته های تحصیلی دارند و بیشتر رشته های مهندسی،اقتصادی و مالی را شامل می‌شوند. با توجه به عملیاتی بودن این دانشگاهها، اکثر شرکت‌ها و کمپانی‌ها فارغ‌التحصیلان این دانشگاهها را به Universityها ترجیح میدهند و به همین سبب فارغ‌التحصیلان این دانشگاهها قطعا آینده شغلی بهتری نسبت به دیگران دارند. نوع دیگری از مراکز آموزش عالی در آلمان، Kunst und Musik und Film Hochschule ها هستند که در واقع همان دانشگاه های هنر و موسیقی هستند. تعداد این دانشگاه ها حدودا 50 دانشگاه میباشد.
زبان تحصیل در آلمان
تحصیل در مقطع لیسانس در دانشگاههای آلمان به زبان آلمانی و در مقاطع فوق‌لیسانس و دکترا به هر دوزبان آلمانی و انگلیسی امکان‌پذیر است.
مدارک تحصیلی آلمان
مدارک تحصیلی آلمان در لیسانس به 2 دسته B.Sc مخصوص رشته های علوم پایه و مهندسی و B.A مخصوص علوم انسانی و در مقطع فوق لیسانس هم به M.Sc مخصوص رشته های علوم پایه و مهندسی و مخصوص علوم انسانی M.A تقسیم میشود. مقطع دکتری در آلمان بین 3 الی 5 سال طول می‌کشد. دانشجویان این مقطع عموما حقوق ماهیانه دریافت می‌کنند. البته لازم به ذکر است که تحصیل در مقطع دکتری در آلمان به دلیل اینکه شما باید ابتدا یک استاد راهنما پیدا کنید که در حوزه تحقیقاتی شما دارای پروژه باشد و بتوانید وی را قانع کنید که می‌توانید در پیشبرد پروژه‌اش به او کمک کنید زمانبر و است و اصلا کار راحتی نیست. مخصوصا اگر شما خارج از آلمان اقامت داشته باشید.
کالج در آلمان (Studienkolleg)
کالج مرکزیست که وابسته به دانشگاههای دولتی آلمان میباشد. این مرکز که مخصوص دانشجویان غیرآلمانی است، مانند پیش‌دانشگاهی در نظام آموزشی ایران بوده و دارای 2 ترم است. هدف کالج آموزش دروسی مانند ریاضی، فیزیک، شیمی و یا برنامه‌نویسی به زبان آلمانی است. تحصیل در کالج کاملا رایگان است و شرط ورود به آن پذیرش تحصیلی و بعد از آن قبولی در آزمون ورودی میباشد. سوالات این آزمون گرامر آلمانی در حد B1 و B2 و ریاضی و فیزیک میباشد. دوره کالج با یک آزمون پایانی خاتمه می‌یابد. لازم به ذکرست افرادی که بخواهند در رشته‌های گروه پزشکی تحصیل کنند باید بهترین نمره ممکن یعنی یک را در آزمون پایانی بدست آورند. برای سایر رشته‌ها محدودیتی از لحاظ نمره وجود ندارد. شرکت در این آزمون تنها از طریق داشتن ویزای تحصیلی امکان‌پذیر است.
مراحل ویزای تحصیل در آلمان
اولین مرحله برای تحصیل در آلمان، اخذ پذیرش از یک کالج یا دانشگاه است. شایان ذکر است که داشتن نامه پذیرش از یک دانشگاه به معنای اجازه تحصیل در آلمان نبوده و این امر مستلزم طی مراحل دیگری نیز میباشد. دانشجو باید برای گرفتن ویزای تحصیلی آلمان اقدام کند و تمام شرایط این امر را دارا باشد. کلیه شرایط ویزای تحصیلی آلمان به صورت تفصیلی در این مقاله آورده شده است. دانشجویان خارج از اتحادیه اروپا باید از طریق سفارتخانه‌های آلمان در کشورشان نسبت به اخذ ویزای تحصیلی اقدام کنند. باید توجه داشت که با دیگر ویزاها مانند ویزای توریستی آلمان، اجازه تحصیل به شما داده نمی‌شود و ویزاهای دیگر را نمی‌توان به ویزای دانشجویی تبدیل کرد.بعد از اخذ پذیرش از دانشگاههای آلمان، نوبت به رزرو نوبت برای مصاحبه در سفارت آلمان است.
رزرو وقت درخواست ویزای تحصیلی آلمان تنها از طریق سایت سفارت آلمان ممکن است. بدلیل تعداد بالای متقاضیان ایرانی، گرفتن وقت سفارت آلمان باید با دقت انجام شود و شما باید با توجه به تاریخ شروع کلاسهای خود در آلمان و در نظر گرفتن 8 هفته فاصله از روز مصاحبه تا روز دریافت ویزای تحصیلی آلمان این کار را انجام دهید. برای اینکه سفارت آلمان به شما روادید بدهد باید حتما از یک دانشگاه پذیرش داشته باشید. اعتبار ویزای دانشجویی آلمان در ابتدا 3 ماهه بوده که متقاضی باید بعد از ورود به آلمان، به امور اتباع خارجه در شهر خود برود و ویزای تحصیلی آلمان خود را 1 الی 2 سال تمدید نماید.
مدارک لازم برای اخذ ویزای تحصیلی آلمان
- پذیرش از یکی از دانشگاهها یا کالج‌های آلمان
- گواهی پایان تحصیلات متوسطه (با ترجمه)
- گواهی دوره پیش دانشگاهی (با ترجمه)
- مدرک لیسانس یا فوق لیسانس (با ترجمه)
- عکس رنگی
- فرم پر شده درخواست ویزا
- پاسپورت با حداقل 6 ماه اعتبار به علاوه دو عدد کپی
- شناسنامه به علاوه دو عدد کپی
- گواهی تمکن مالی
- مدارک اثبات سوابق شغلی (در صورت وجود)
- مبلغ 60 یورو بابت صدور ویزای تحصیلی آلمان
- انگیزه‌نامه و زندگی‌نامه
بر خلاف تصور بسیاری از دانشجویان ایرانی، انجام مصاحبه در سفارت آلمان برای اخذ ویزای تحصیلی آلمان آنقدرها هم سخت نیست. بسیاری از افراد تصور می‌کنند که طی مصاحبه باید با انگلیسی یا آلمانی روان و صحیح مدت زمانی طولانی را به گفتگو با آفیسر، صحبت کنند. این تصور اشتباه است. چراکه در کل بین 5 تا 10 دقیقه با آفیسر خواهید بود که بخش زیادی از این زمان صرف تحویل مدارک و مابقی آن هم صرف معرفی خود، انگیزه و دلیلتان از ادامه تحصیل در آلمان میشود. کارمندان سفارت کاملا شرایط شما را درک می‌کنند و به هیچ وجه توقع مکالمه به زبان انگلیسی و آلمانی بدون هیچ ایراد و اشتباهی را از سوی شما ندارند. اگرچه شما باید تمام سعی خود را بکنید تا به بهترین شکل این مصاحبه را انجام دهید. سعی کنید از روز قبل چند سوال متداول این مصاحبه‌ها را تمرین کنید تا بتوانید در جلسه به خوبی از عهده پاسخ به آنها برآیید.
