رم ایتالیا را میتوان پایتخت زیباییهای بی حد و حصر معماری و هنر و یکی از جاهای دیدنی ایتالیا قلمداد کرد. توصیف رم بیش از هر جای دیگری دشوار است، پایتختی که با تمام قوا زیباییها و آثار بیمانندش را به علاقهمندان و گردشگران مشتاق، عرضه میدارد. برای نام شهر رم ایتالیا نظریههای متفاوتی مطرح است. یکی از این نظریهها بیانگر آن است که این واژه از اسم اولین پادشاه این شهر، رومولوس (Romulus) گرفته شده است. بر اساس نظریهای دیگر، این اسم از واژۀ باستانی (Rhome) به معنای قدرت ریشه گرفته است. در یکی دیگر از نظریهها، به نام باستانی رودخانۀ تایبر (Tiber) اشاره میشود. در زمان باستان نام این رودخانه (Rumon) یا (Rumen) بوده است.
تاریخچه رم ایتالیا
تاریخ رم ایتالیا با افسانه شروع میشود. انیید، یکی از بازماندگان شهر تروا در آن جنگ افسانهای، به سرزمین ایتالیای امروزی میآید. نوادگانش رموس و رمولوس، بنا به دستور پادشاهی که پسران را میکشته، به آب افکنده میشوند و از قضا، توسط مادهگرگی پرستاری و بزرگ میشوند؛ و بعدها این دو تن، شهر رم را بر روی هفت تپه نزدیک به رود تیبر بنیان میگذارند.این افسانه، خالی از حقیقت هم نیست. بنیانگذاران شهر رم، مردمانی غیر از ساکنان بومی سرزمین ایتالیا بودند که امروزه قوم و تمدن شان به نام اتروسکانی شناخته میشود. آن طور که محققان حدس میزنند، کسانی از بابل یا الهام گرفته از تمدن بابل بودند که به رم آمدند و شهرنشینی را به آن سرزمین آوردند. تاریخ رم، سه دوره آغازین و جمهوری، امپراتوری، و افول و سقوط امپراتوری را شامل میشود. بعضیها معتقدند قدمت شهر رم به 6000 سال قبل بازمیگردد اما از طرف دیگر، برخی نیز معتقدند که از زمانی که این شهر برروی تپههای Palatine در قرن 8 ایجاد شده، تاریخ این شهر آغاز شده است.
در قرن 6 قبل از میلاد مسیح، شهر رم جمهوریت را اعلام مینماید و مجلس سنا را پایهگذاری میکند و شهر سریعا شروع به رشد میکند. با وجود اینکه در سال 309 قبل از میلاد مسیح یک یورش و غارت اموال توسط گُلها (مردمان ساکن در باختر اروپا)، در شهر رم اتفاق میافتد اما با این وجود رم در قرن بعدی تمامی شبه جزیره ایتالیا را تصاحب میکند. در اواخر دوره جمهوری در شهر رم، دیکتاتورهای نظامی پدید آمدند که میتوان به لوسیوس، کورنلیوس و سولافلیکس که اغلب با نام سولا شناخته میشوند در سال 82 قبل از میلاد مسیح و گایوس، ژولیوس سزار در سال 45 قبل از میلاد مسیح اشاره کرد. پس از اینها اولین امپراتوری گایوس اکتاویوس تورینوس ملقب به آگوستوس – لقب پیشنهادی از سوی سنا به اکتاویوس که خاص خدایان است- شکل میگیرد و مردم رم 200 سال در صلح و رفاه زندگی میکنند. در اواخر قرن دوم، امپراتوری رم از بریتانیا به شرق اروپا، شمال افریقا و خاورمیانه کشیده شده بود. بعد از مرگ کنستانتین زمینه تقسیم شهر و انحطاط آغاز گردید. شهر رم دوبار در قرن 5 و قرن 6 غارت شد. شهر رم به دو قسمت شرقی و غربی تقسیم شد و کشمکش بر سر قدرت میان پاپ و امپراتوری در اواخر قرن هشتم شدت گرفت و این جدال میان اشرافیت، کلیسا و قدرت دشمنان شهر همچنان ادامه پیدا کرد.
رم در قرن 15 رونق پیدا کرد و مقام و منطقه تحت نظارت پاپ به صورت دائمی از فلورانس به رم منتقل گردید. در طول 200 سال بعد از این ماجرا، بسیاری از ابنیههای تاریخی و چشمگیر در شهر رم ساخته شدند. که از آن جمله میتوان به کلیسای سن پیترو و کلیسای سیستین اشاره کرد و هنرآفرینانی نظیر میکل آنژ، رافائل سانتسیو و ساندرو بوتیچلی مورد حمایت و تشویق قرار گرفتند. شهر رم در سال 1861 بعد از اتحاد ایتالیا به عنوان پایتخت این کشور انتخاب شد. بعد از جنگ جهانی اول، بنیتو موسولینی رهبری رم را به دست گرفت و حکومتی فاشیستی را تا نزدیکی جنگ جهانی دوم بر رم و ایتالیا تحمیل نمود. بعد از پایان یافتن جنگ جهانی دوم، شهر رم گسترش پیدا کرد و زمینه مدرن گرایی فراهم گردید به طوریکه در دهه 1950 و 1960 به عنوان یکی از شهرهای شیک و مدرن شناخته گردید.
مکانهای دیدنی شهر رم ایتالیا
کلیسای جامع سنت پیترز St. Peter's Basilica
کلیسا سنت پیتر نه تنها بزرگ ترین کلیسای ایتالیا، بلکه به عنوان ثروتمندترین کلیسای ایتالیا نیز شناخته میشود. در بنای این کلیسا، نبوغ بینظیر و برجستۀ معماری ایتالیایی را به وضوح میتوانیم ببینیم. میکل آنژ ساخت سنگهای تراشیده شده و مجسمههای سقف این کلیسا را انجام داده است.
نکته جالب اینکه نقشه هوایی ساختمانهای کلیسای سن پیرو به شکل یک کلید طراحی شده که نماد کلید بهشت محسوب میشود و مجسمههای حواریون مسیح نیز به شکل نیمدایرهای در اطراف در ورودی این کلیسا نصب شدهاست.بر اساس عقیدهٔ رایج در کاتولیک این کلیسا محل دفن پیتر مقدس، یکی از حواریون حضرت مسیح و اولین پاپ است.
در این کلیسا دری وجود دارد که فقط در سالهای مقدس باز میشود. به این در "درب مقدس" میگویند. این در فقط در سالهای مشخص "یوبیل" باز میشود و مردمی که از آن رد میشوند، تمام گناهانشان بخشیده میشود. به عقیده کاتولیکها، یوبیل یعنی سالی که در آن تمام گناهان و کفارهی آنها بخشیده میشود. یوبیل هر بیست و پنج سال، یک بار است.
کولوسئوم Colosseum
تماشاخانه کولوسئوم شاهد اعدامها و نبردهای خونین گلادیاتورها با یکدیگر و یا با حیوانات وحشی بوده است تا باعث سرگرمی تماشاچیها، امپراطور و اشرفایان باشد. این بنای باشکوه زیر نظر امپراطوری به نام "تیتوس فلاویوس وسپاسیانوس" در سال ۷۲ میلادی در قسمت شرقی رم ساخته و هشت سال بعد، در زمان امپراطوری جانشین و پسر بزرگ او "تیتوس فلاویوس سابینوس وسپاسیانوس" ساخت آن کامل شد.
پلان این مجموعه به شکل بیضی به قطرهای ۱۸۸ و ۱۵۶ متر زیر بنای آن حدود ۶ جریب میباشد، ارتفاع آن تقریباً به اندازه یک ساختمان ۱۵ طبقه میرسد (حدود۴۸متر). کف صحنه چوبی است و در زیر آن مجموعهای از اتاق ها و گذرگاهها برای عبور حیوانات وحشی و سایر تدارکات لازم جهت راهاندازی و اجرای نمایش قرار گرفتهاست. تعداد ۸۰ دیوار به عنوان تکیه گاه برای طاقهای گنبدی شکل، گذرگاهها، پلکان و ردیفهای صندلی، روی صحنه قرار گرفتهاست. لبه بیرونی طاقهای متوالی باعث اتصال طبقات مختلف و پلکان بین آنها به یکدیگر شدهاست.
بزرگان سلطنت و مقامات عالی امپراطوری برای تماشای بازیها و مراسمات در پایینترین طبقه، خانوادههای اشرافی رومی در طبقۀ دوم و مردم عادی در طبقات سوم و چهارم مینشستند.
معبد پانتئون Pantheon
کلمه پانتئون ریشه در زبان یونانی باستان دارد، پان (pan) به معنی "همه" و تئوس (theos) به معنی "خدایگان" است، بنابراین پانتئون وقف به همۀ خدایگان معنی میدهد. برروی معبد نوشتۀ به زبان لاتین بدین مضمون حک شده " M. AGRIPPA.L.F.COSTERTIUM.FECIT " ؛ مارکوس آگریپا، پسر لوسیوس که سه بار کنسول بوده [این بنا را] ساخته است.
شگفتانگیزترین ویژگی پانتئون معماری آن است. پانتئون از بالا مانند یک حفره کلید است. بخش دایرهای، به ایوانی متصل شده است که ستونهای گرانیتی بزرگ دارد. هشت ستون در جلو قرار دارند و دو ردیف 4 تایی پشت آنها قرار گرفتهاند. یک دالان سرپوشیده مستطیلی شکل، ایوان را به بخش گنبددار بنا متصل میکند. گنبد بتونی بنا یک حفره مرکزی باز (oculus) رو به آسمان دارد.
همچنان بعد از دو هزار سال بعد از ساختش، گنبد پانتئون همچنان بزرگترین گنبد بتونی تقویت شده جهان باقی مانده است. ارتفاع تا oculus و قطر دایره داخلی بنا دقیقا 43.3 متر است، به این معنی که گنبد پانتئون نیمی از یک کره کامل است.
فواره تِرِوی Trevi Fountain
در مرکز فواره مجسمه ای از نپتون یا پوسیدون ( الهه دریا ) قرار دارد که در حال بالا رفتن از یک ارابه به شکل صدف است. دو اسبی که پایین پای او قرار دارند یکی آرام و دیگری بیقرار است که نشاندهنده ی طبیعت دریاست که گاهی آرام و گاهی خروشان است. در سمت چپ نپتون ، مجسمه کامیابی و موفقیت قرار دارد که در حال ریختن آب از دورن کوزه است ، سمت راست آن مجسمه دیگری با نام مجسمه سلامتی قرار گرفته است که یک کاسه آب در دست دارد که یک مار در حال نوشیدن آن است. پشت فواره نیز ساختمانی با نام پالازو پولی قرار دارد که طراحی آن برگرفته از این فواره می باشد.
یکی از جذابیت های فواره تروی وجود سکه در حوضچه آن است. داستان سکه ها به مقدس بودن آب این چشمه باز می گردد. مردمی که از فواره تروی بازدید می کنند برای برآورده شدن آرزوهای شان سکه هایی را داخل آب می اندازند. پرتاب سکه درون حوضچه تروی حالا به یک رسم تبدیل شده است؛ اما پرتاب یک سکه کافی نیست و در روایت ها آمده که هر کس باید حتما سه سکه را درون آب بیندازد تا به مراد دلش برسد. هر یک از این سکه ها معنای خاصی دارند. سکه اول: تضمین کننده بازگشت شما به شهر رم؛ سکه دوم: عاشق شدن؛ سکه سوم: تضمین کننده ازدواج.
ماجرای پرتاب سکهها به همین جا ختم نمیشود، اگر میخواهید به آرزوهایتان برسید باید به صورتی خاص سکهها را درون آب پرتاب کنید. روش انداختن سکهها به این صورت است که باید پشت به فواره بایستید و دست راست را بر شانه چپ خود قرار داده و سکه را با همان دست به داخل حوضچه بیندازید.
رومن فروم Roman Forum
در بیشتر شهرهای امپراطوری روم یک فضای روباز بزرگ به نام "فروم" وجود داشت. مردم از این مکانها برای انجام معامله، خرید و فروش، ملاقات با دوستان، اطلاع از اخبار، تماشای مسابقات گلادیاتورها، جشن گرفتن پیروزیها، شرکت در انتخابات و محاکمهها و حتی رفتن به مدرسه استفاده میکردند. معمولاً زمین فرومها سنگفرش بود و اطراف آن ساختمانهای باشکوهی مثل مقبرهها، کلیساها و گاهی فروشگاههای زیبا وجود داشتند.
در طول تاریخ رومن فروم سه طاق نما به خود دیده است. طاق نمای آگوستوس، تیتوس و سپتیموس سوروس. این رومن فروم دارای دو کلیسا به نام های سن لورنزو و فولویا آمیلیا میباشد. یکی از مهم ترین بخش های رومن فروم کرسی خطابه ای با نام Rostra بوده که سخنرانان در آنجا با مردم سخن میگفتند و مارک آنتونی از همین سکو نطق خاکسپاری ژولیوس سزار را ایراد کرد.
از دیگر جاهای دیدنی شهر رم ایتالیا میتوان ، قلعه سنت آنجلو، حمام های دیوکلسین، یادبود ویکتور امانوئل دوم، گوردخمه ها و خیابان باستانی آپیا، پلکان اسپانیایی، موزه های کاپیتولین، شهر و موزه واتیکان را نام برد.