هند محل تلاقی فرهنگها و تجمع تضادهای شگفت انگیز فرهنگی و مذهبی در کنار یکدیگر است و از این رو، سفر به هند یکی از به یادماندنیترین سفرهای هر گردشگر محسوب میشود. فستیوالهای هند نیز بخشی از نمادهای این تفاوتها هستند که تماشای آنها خالی از لطف نیست. یکی از نکات قابل توجه جشنواره های هندی این است که تمامی اقشار جامعۀ هند در جشنوارههای مذکور شرکت میکنند.
برخی از این جشنوارهها مختص منطقهای خاص بوده و برخی دیگر نیز در کل کشور برگزار میشود. این جشنوارهها معمولا با حضور رنگهای شاد و جذاب شناخته میشوند. پایکوبی، موسیقی و آوازهای سنتی از جمله عناصر جداییناپذیر فستیوال های هند هستند. همچنین دیدنی های هند زیاد هستند که در مقاله های جداگانه آنها را بیان کردهایم.
بیهو
بیهو مجموعهای از سه جشنواره فرهنگی است که در آسام هند برگزار میشود. این جشنوارهها با کشاورزی در ارتباط هستند. جشنواره بیهو با موسیقی و رقص سنتی همراه است. بوهاگ بیهو محبوبترین جشنواره از فستیوال های سهگانۀ بیهو است که آغاز سال نو آسامی را گرامی میدارد.
کشاورزان در طول این جشنواره، زمینهای خود را برای کشت محصولات کشاورزی آماده میکنند و شادی و سرور کل شهر را فرا میگیرد. مردم به برگزاری میهمانی و طبخ غذاهای سنتی در خانههای خود میپردازند. گاوها شستشو داده شده و پرستش میشوند.
مردم لباسهای نو بر تن میکنند و آمادۀ دیدارها و رفتوآمدهای اجتماعی میشوند. زنان برای داشتن یک زندگی بابرکت دعا کرده و جوانان نیز در مراسمات پایکوبی سنتی بیهو شرکت میکنند. زمان برگزاری فستیوال بیهو ماههای آوریل، اکتبر و ژانویه است که در آسام هند برگزار میشود.
جشنواره نوک شاخ
قبایل زیادی در ایالت ناگالند هند زندگی میکنند که هر یک سنتها و فرهنگهای خاص خود را دارند. جشنواره نوکشاخ یکی دیگر از فستیوال های هند است که به منظور گرامیداشت پرندهای رنگارنگ و بومی این منطقه به همین اسم نامگذاری شده است و برای گردهمایی قبایل مختلف این مکان برگزار میشود. دولت هند نیز این جشنواره را به رسمیت میشناسد که از ظن آنان، فستیوال نوکشاخ موجب ترویج و توسعه روابط قبایل مختلف و نیز اشاعه فرهنگ آنان به سراسر جهان میشود.
گردشگران زیادی از اقصی نقاط دنیا به هند میآیند تا در جشنواره نوکشاخ شرکت کرده و از موسیقی سنتی، پایکوبی، غذاهای قبیلهای، کشتی گرفتن مردم بومی، تیراندازی سنتی، بازیهای محلی، نمایشگاه گلها و بسیاری دیگر بهرهمند شوند.
صنایع دستی بسیار جالب و منحصر بهفردی در طول این جشنواره به فروش میرسند. همچنین جشنواره بینالمللی موسیقی راک تکشاخ نیز در اثنای این فستیوال برگزار میشود که به هرچه جذابتر شدن آن میافزاید. این فستیوال در هفتۀ اواخر دسامبر و در روستای ناگا، کیساما، ناگالند و شمال شرق هند برگزار میشود.
نَگ پانچامی
اگرچه مارهای سمی از نظر مردم بیشتر نقاط جهان موجوداتی خطرناک هستند اما هندوها طی جشنواره نگ پانچامی آنها را مورد احترام قرار داده و پرستش میکنند. در طول این جشنوارۀ منحصر بهفرد، مردم هند طی مراسمی مذهبی به پرستش و عبادت مارهای نقاشی، سنگی، چوبی یا مجسمههای نقره میپردازند. هندوها، مجسمه و بت مارها را با شیر غسل داده و سپس با گل، غذا و شیر از آنها پذیرایی میکنند. هندوها در این مراسم از مارهای "پاتال لوک" طلب آمرزش، آسایش و رفاه زندگی خود را میکنند. این جشنواره در ماه آگوست یا جولای در برخی از نقاط هند برگزار میشود.
ماها کومبه میلا
ماها کومبه میلا بزرگترین گردهمایی مذهبی جهان محسوب میشود که طی آن، میلیونها هندو در کنار رودخانههای مقدس هند جمع شده و خود را غسل میدهند. زائران و کسانی که به دنبال آمرزش هستند نیز به دیدار روحانیان هندویی میروند. چندین روز پیش از شروع این مراسم، دولت هند آمادگیهای لازم اعم از برقراری چادر، احداث ایستگاههای ارائهی خدمات درمانی و تامین امنیت میلیونها زائری که به محل برگزاری جشن میآیند را فراهم میکند.
صحنهی برگزاری جشن ماها کومبه میلا بسیار خاص و متفاوت است. گردشگران و اصحاب رسانه نیز از سرتاسر جهان برای دیدن و ثبت لحظات این جشن به هند میآیند. محل برگزاری این فستیوال در هریدار، اللهآباد، ناحیه ناشیک و اوجاین و زمان برگزاری آن، هر ۱۲ سال یک بار میباشد. تاریخ برگزاری جشنوارۀ بعدی در سال ۲۰۲۲ است.
کارناوال گوا
کارناوال گوا که کارنیوال یا همان کارناوال نامیده می شود بزرگترین کارناوال هند و یکی از بزرگترین کارناوال ها در سرتاسر آسیاست. این رویداد همه ساله در حوالی ماه فوریه شروع میشود و تاریخ دقیق برگزاری آن هر ساله کمی تغییر میکند. کارناوال گوا در واقع قبل از فرا رسیدن ماه روزه داری مسیحیان (Month of Lent) برگزار میشود و در طول این ماه، مردم به طور کامل از مصرف گوشت خودداری میکنند.
رژه و پیاده روی باشکوه و بزرگ کارناوال گوا با حضور شاه مومو که نقشی کلیدی در برگزاری کارناوالهای این چنین دارد آغاز میشود و رقصندهها، نوازندهها و گروههای مختلف دلقکها، آکروبات بازها و … او را همراهی میکنند. رژه نمایشی کارناوال گوا از خیابان اصلی پاناجی، مرکز استان گوا شروع میشود و با فرا رسیدن ماه روزه داری این کارناوال هم به اتمام میرسد.
دورگا پوجا
دورگا پوجا که جشنوارهای خاص و منحصر بهفرد از فستیوال های هند محسوب میشود، در خیابانها و خانههای مردم کلکته ، بنگال غربی و دیگر نقاط هند برگزار میشود. این جشنواره نیز مانند برخی دیگر از فستیوالهای معرفی شده، عمدتاً پیروزی خیر علیه شر را گرامی میدارد. در واقع، مرگ شیطان ماهیساسورا به دست الهۀ هندی یعنی دورگا علت اصلی برگزاری جشنوارۀ دورگا پوجا است. مردم هند در طول این جشن ۴ روزه، به پرستش الهۀ دورگا و ۲ پسر و ۲ دخترش میپردازند که آنان نیز از جمله شخصیتهای مهم هندو در اساطیر هند به شمار میروند.
طی برگزاری فستیوال دورگا پوجا، خیابانهای کلکته دستخوش تغییرات جادویی میشود. چادرهایی که در سطح شهر برای جشن افراشته شدهاند، با شکل و شمایل گوناگون آراسته میشوند؛ برخی نشاندهندۀ پدیدۀ گرمای جهانی و برخی نیز نشاندهندۀ اهرام ثلاثۀ مصر هستند. خیابانها مملو از جمعیت شده و مردم برای دیدن چادرها و مجسمههای آذینبندی شده، در صفهای طولانی میایستند. همه لباس نو بر تن میکنند و در همهجای شهر میهمانی و ضیافت برگزار میشود.
در روز آخر این جشنواره، زنان متاهل طی مراسم sindur khela گرد هم آمده و صورتهای خود را به نشانۀ خوشبخت بودن، با رنگ قرمز نقاشی میکنند. پس از این که مجسمهها و بتهای خدایان هندو در آب رودخانهها غسل داده شد، مردم شیرینی به دست به دیدار دوستان و اقوام خود میروند و برای یکدیگر آرزوی خوشبختی میکنند. این فستیوال اغلب در ماه اکتبر یا سپتامبر برگزار میشود.